مالیات بر خانه‌های خالی چگونه؟
در اسفند سال 1392 در مجلس شورای اسلامی و در جریان اصلاح قانون مالیات‌های مستقیم، قانونی به تصویب رسید تا ضمن آن خانه‌های خالی نیز مشمول مالیات شوند، اما تحقق هدف مالیاتی در اجرای این قانون، منوط به تعیین تکلیف دو موضوع مهم شد؛ اول اینکه «خالی از سکنه بودن» املاک از سوی مأموران مالیاتی، احراز شود. دوم سازمان امور مالیاتی و وزارت راه‌وشهرسازی مکلف شده‌اند سامانه الکترونیکی مخصوص شناسایی خانه‌های خالی را راه‌اندازی کنند و سپس با استناد به اطلاعات درون این سامانه، مرحله بعدی که دریافت مالیات است را انجام دهند. برای عملیاتی کردن بخش اول باید «سامانه ملی املاک و اسکان کشور» راه‌اندازی می‌شد که وضعیت لحظه‌ای همه املاک مسکونی موجود در کشور، به لحاظ سکونت یا عدم سکونت ساکنان، قابل رصد و ردیابی باشد که تاکنون در این بخش اقدامی صورت نگرفته است. کاربری «سامانه ملی املاک و اسکان کشور» باید به شکل بانک اطلاعاتی از کلیه املاک موجود در کشور، تعریف شود؛ به این معنا که آخرین اطلاعات مربوط به حداقل 27 میلیون واحد مسکونی موجود در کشور شامل مشخصات هویتی مالکان، نشانی و موقعیت خانه‌ها، در این سامانه ثبت شود و از آن مهم‌تر، وضعیت سکونتی این املاک شامل سکونت مالک یا سکونت مستأجر در آن و همچنین حالت سوم و چهارم، یعنی خالی از سکنه بودن یا کاربری خانه دوم، برای تک‌تک املاک مسکونی، در «سامانه ملی املاک و اسکان کشور»، قابل رصد و رهگیری باشد. راه‌اندازی چنین سامانه‌ای می‌تواند مسیر مقابله مالیاتی با خانه‌های خالی را از گردنه اول نجات دهد و پایه اطلاعاتی املاک خالی از سکنه که خلأ آن، باعث اختلال در کارآمدی تنظیم مالیاتی بازار ملک خواهد شد را تجهیز کند. علاوه بر اینها موضوع بعدی نرخ تعیین شده مالیات بر خانه‌های خالی است. کارشناسان اقتصادی معتقدند: «نرخ مالیات بر خانه‌های خالی باید نسبت قابل توجهی از ارزش روز ملک باشد تا بازدارندگی برای بهره‌برداری صفر از ملک، نزد مالک ایجاد کند. در صورتی که نرخ این نوع مالیات، ناچیز تعریف شود، بود و نبود آن، تفاوتی در بازار ملک ایجاد نخواهد کرد و اثری بر رفتار سوداگران نخواهد داشت. نرخ تعیین شده مالیات بر خانه‌های خالی موضوع اساسی بعد از این مرحله بود. یکی از مدل‌های طراحی شده برای واحدهای مسکونی به این صورت بود. در حال حاضر متوسط اجاره‌بهای ماهانه واحدهای مسکونی در تهران متر مربعی 22 تا 23 هزار تومان است، کل اجاره‌بهای سالانه یک آپارتمان 100 متر مربعی، کمتر از 27 میلیون تومان خواهد بود که نرخ مالیات بر خانه‌های خالی برای این واحد مسکونی، سالانه کمتر از سه میلیون تومان خواهد شد. این میزان مالیات با توجه به عایدی مورد انتظار مالک از خالی گذاشتن واحد در بلندمدت، رقم بازدارنده‌ای محسوب نمی‌شود. بررسی آمار مربوط به نسبت خانه‌های خالی به کل واحدهای مسکونی در سایر کشورها نشان از اختلاف فاحش این نسبت در کشورهای مختلف دارد. درصد خانه‌های خالی در کشورهای مختلف نوسان جدی دارد، در برخی از کشورها این میزان از 5/1 درصد تا 11 درصد است. پس نسبت معمول و مشخصی از خانه‌های خالی به کل واحدهای مسکونی وجود ندارد. با این حال، کارشناسان اقتصاد مسکن در داخل معتقدند نسبت متعارف، بین چهار تا حداکثر شش درصد است. در حالی که، نسبت فعلی در بازار مسکن ایران، نزدیک 10 درصد است.