چاره‌اندیشی به‌هنگام
این روزها خبرهای متعددی از کاهش ۵۰ درصدی بارش‌ها در سال آبی جاری (مهرماه ۱۳۹۹ تا آخر شهریور ۱۴۰۰) می‌رسد. تازه‌ترین پیش‌بینی پژوهشکده اقلیم‌شناسی نشان می‌دهد، بارش سال آبی جاری تا پایان فروردین‌ماه ۴۳ درصد نسبت به دوره مشابه بلندمدت و 54.7 درصد نسبت به سال گذشته کاهش داشته است و هیچ‌یک از استان‌های کشور طی این دوره بارش، بیش از میانگین سالانه را دریافت نکرده‌اند. همچنین حجم آب موجود در مخازن سدهای کشور از ابتدای سال آبی جاری تاکنون به رقم ۲۹ میلیارد و ۶۷ میلیون مترمکعب رسیده در حالی است که پارسال و در همین بازه زمانی ۳۶ میلیارد و ۸۳ میلیون مترمکعب آب در مخازن سدها وجود داشت که کاهش ۱۹ درصدی را نشان می‌دهد.
نکات تحلیلی: 1- بهترین روش برای برون‌رفت از این وضعیت، لزوم صرفه‌جویی و مدیریت مصرف ۱۰ درصدی و رعایت سرانه مصرف آب است. با توجه به کاهش چشمگیر بارندگی‌ها، رعایت سرانه در بین شهروندان تهرانی می‌تواند جلوی کم‌آبی را بگیرد؛ به‌طور مثال سرانه مصرف آب شرب در شهر تهران ۲۴۰ لیتر در شبانه‌روز به ازای هر نفر است که با توجه به سرانه ۱۷۰ لیتری در کل کشور، تهرانی‌ها 70 لیتر بیشتر از سرانه کشور مصرف می‌کنند. 2- عدم رعایت سرانه و مصرف بهینه آب، برداشت از منابع زیرزمینی را افزایش می‌دهد و این به معنای استفاده از ذخایر آب نسل‌های آینده است و مضاف بر آن، کیفیت آب آشامیدنی نیز پایین می‌آید. 3- با توجه به حجم آب پشت سدها، نیروگاه‌های برق‌آبی امسال به‌جای ۹ هزار و ۳۰۰ مگاوات رقمی بیش از پنج هزار مگاوات انرژی تولید نخواهند کرد. کاهش 4300 مگاواتی تولید برق، از هم‌اکنون هشدار خاموشی‌های ناخواسته در تابستان امسال را می‌دهد.
نکته راهبردی: با توجه به کاهش نزولات جوی و ایجاد پدیده خشک‌سالی، مسئولان کشوری و استانی باید قبل از بروز مشکلات بعدی و وقوع نارضایتی‌ها، برنامه‌ریزی مناسب داشته باشند. می‌بایست با آموزش و تبلیغات، در اقدامی پیش‌دستانه، این باور و سازگاری در بین مردم ایجاد شود که خشک‌سالی پدیده‌ای است که با جغرافیای ایران گره‌خورده و یکی از محدودیت‌های تاریخی و بلندمدت برای ما به شمار می‌رود. در کنار آموزش و تبلیغات، می‌توان با بکارگیری توان شرکت‌های دانش‌بنیان، مدل‌های متنوع کاهنده مصرف را طراحی و عملیاتی کرد تا با بهره‌وری در این بخش، بتوان با وضعیت کم‌آبی در کشور کنار آمد. سهل‌انگاری و صبر تا زمان وقوع اتفاقاتی همچون جیره‌بندی آب و یا خاموشی‌های مکرر در تابستان گرم، اقدامی دیرهنگام است؛ الآن وقت چاره‌اندیشی است.