نبود اراده ملی در تولید دانه‌های روغنی
یکی از برنامه‌های اساسی در اقتصاد مقاومتی ارتقای ضریب امنیت غذایی است که یکی از شاخصه‌های آن، تأمین روغن مورد نیاز کشور و کاهش وابستگی به این کالای اساسی است. روغن جزء مواد غذایی است که در سفره تمام مردم کشور جایگاه ممتازی دارد؛ بنابراین برای اجرای اقتصاد مقاومتی باید با حمایت ویژه از تولید محصولات غذایی همچون روغن که رابطه مستقیمی با تأمین نیازهای اساسی غذایی شهروندان دارد، صورت بگیرد تا علاوه بر کاهش وابستگی به واردات روغن، انگیزه کشاورزان برای ماندگاری در چرخه تولید نیز افزایش یابد. در همین راستا سخنان علیرضا مهاجر، مجری طرح دانه‌های روغنی در پنجمین همایش سراسری آغاز کشت پاییزه در سال زراعی جدید، بسیار تأمل‌برانگیز است و باید با سرعت برای حل این وابستگی برنامه راهبردی داشته باشیم. مهاجر درباره اهمیت کشت و تولید داخلی دانه‌های روغنی تأکید کرد. «در 25 سال گذشته بیش از 38 میلیارد دلار، معادل 149 هزار میلیارد تومان کنجاله دانه روغنی و روغن وارد کشور شده است که کاهش واردات و خروج ارز، از جمله مهم‌ترین مزیت‌های کشت دانه‌های روغنی بود.» از سوی دیگر اگر به سرانه مصرف روغن و میزان واردات کشور نگاهی بیندازیم، اهمیت آن دو چندان می‌شود. مصرف سرانه هر ایرانی در سال حدود 19 کیلوگرم است، همچنین سالانه کشور به 5/1 میلیون تن کلزا و 5/3 میلیون تن کنجاله نیاز دارد و در کنار آنها 3/1 میلیون تن واردات روغن خام و 4/1 میلیون تن واردات دانه‌های روغنی در کشور داریم. برای رسیدن به خود اتکایی در این بخش باید چند کار اساسی صورت بگیرد. اول از همه باید متولیان امر مانند وزارت جهاد کشاورزی در یک برنامه‌ریزی بلندمدت 10 ساله به تولید دانه‌های روغنی مانند کلزا، گلرنگ، آفتابگردان، کنجد و سویا در کشور بپردازد تا در زمان‌بندی مشخص روغن مورد نیاز کشور را تأمین کرده و واردات را کاهش دهیم. هرچند وزارت جهاد کشاورزی برنامه‌هایی را در راستای تولید برخی محصولات راهبردی در داخل کشور دارد؛ اما به نظر می‌رسد کافی نباشد. با توجه به وابستگی کشورمان به واردات کنجاله سویا و افزایش مصرف این کالا، ضروری است در داخل کشور به تولیدات آن برای حمایت از صنعت دام و طیور توجه جدی شود. مسئله دوم که بسیار مهم است، اینکه نبود اراده ملی برای افزایش تولید داخلی دانه‌های روغنی از موانعی است که سبب شده در طول این سال‌ها نتوانیم در این بخش به ضرایب مطمئنی برسیم؛ البته بهانه متولیان امر بیشتر به دلیل منابع آب است؛ اما نباید نگاه رانتی در این حوزه فراموش شود که به همین دلیل واردات رانتی سنگین صورت می‌گیرد. همچنین جهاد کشاورزی باید تشویق‌‌هایی برای کشت دانه‌های روغنی در نظر بگیرد و میزان نرخ خرید‌های تضمینی را افزایش دهد، همچنین سیاست‌گذاری کند تا کارخانه‌های صنایع تبدیلی با قیمت مناسب تولیدات را از کشاورزان بخرند و خوراک کارخانه‌های روغن‌کشی آنها تأمین شود. علاوه بر موارد مذکور یک‌سری اصلاحاتی هم در مزارع باید انجام بگیرد تا بهره‌وری این کالای راهبردی ارتقا پیدا کند مانند؛ بهبود مدیریت مزرعه، رعایت تاریخ کاشت، استفاده از کودهای مناسب، مبارزه با علف‌های هرز، نظارت برداشت و کاهش ضایعات برداشت و توسعه مکانیزاسیون از برنامه‌های پیش‌بینی شده برای افزایش تولید دانه‌های روغنی است.