تکنرخی شدن ارز، پایان ویژهخواری
ولیالله سیف، رئیس کل بانک مرکزی در نشست کارگروه تسهیل و رفع موانع تولید در خراسان رضوی اعلام کرد: تا پایان سال 1395 بر اساس برنامهریزیهای انجام شده به هدف تکنرخی کردن قیمت ارز خواهیم رسید. بر همین اساس، بانک مرکزی بنا دارد با ابلاغ دستورالعمل و ضوابط اجرایی، خرید و فروش ارز از سوی بانکها را بر اساس ارز آزاد عملی کند.
با این دستورالعمل بانکها مجاز میشوند ارز آزاد مشتری را تحویل گرفته و نسبت به خرید و فروش آن اقدام کنند. همچنین صادرکنندگان میتوانند ارز حاصل از صادرات خود را به بانک بفروشند، یا سپردهگذاری کنند.
بانک مرکزی به خوبی بر این نکته ضروری واقف است که مهمترین کار پیش از اجرای شیوه تکنرخی شدن ارز ایجاد آرامش و انضباط در اقتصاد کشور است که تورم به یک نقطه قابل قبولی رسیده و ثبات اقتصادی پیدا شود؛ اما هنوز انتظاری که پس از برجام از بازار ارز میرفت، چندان برآورده نشده است. یکی از مهمترین موضوعاتی که سبب تأخیر در اجرای تکنرخی شدن ارز در این چند سال گذشته شد، نوسانات فراوان قیمتی بود که مانع از برقراری آرامش در بازار ارز میشد.
با این وضعیت، تصمیم بانک مرکزی برای دادن اجازه خرید و فروش ارز با قیمت آزاد به نوعی زمینه اجرای یکسانسازی نرخ ارز را در کشور فراهم میسازد. با مجاز شدن خرید و فروش ارز از سوی بانکها، منابع ارزی کشور و بانکها افزایش مییابد و همچنین مبادلات ارزی از سمت بازار ارز به سمت نظام بانکی حرکت میکند. با این اقدام شبکه بانکی، بازیگر اصلی بازار ارز خواهد شد و این چارچوب مثبتی برای ایجاد ثبات در بازار ارز خواهد بود.
با اجرای این سیاست ضمن آنکه شاخصههای رقابت و شفافیت در اقتصاد ملی در عرصه داخلی و خارجی به طور دقیق مشخص میشود و برنامهریزیها بهتر صورت میگیرد، محاسن زیادی وجود دارد که جلوگیری از رانتخواری از جمله آنهاست.
همه کارشناسان بر این نکته اجماعنظر دارند که چندنرخی بودن ارز آسیبهای زیادی به اقتصاد کشور وارد میکند که مهمترین آن فساد اقتصادی و ویژهخواری است. همیشه این اجماع و ضرورت یک نرخی شدن ارز در اقتصاد کشور وجود داشته هیچ کارشناسی و اقتصاددانی پیدا نمی شود که از تک نرخی شدن ارز انتقاد کند بلکه از بانک مرکزی انتظار داریم این کار را با سرعت و بادقت انجام دهد چون هر گونه تاخیر مجالی برای بهره برداری بیشتر ویژه خواران است. تجربه سالهای گذشته نشان میدهد، هر جا هر کالایی چندنرخی بوده، حتماًً عدهای رانتخوار هم پشت آن حضور داشتهاند و سبب بروز فساد و رانت شده است.
ارز جزء سرمایههای ملی و بیتالمال است و نباید اجازه دهیم، عدهای اندک از امکانات ارزی کشور برای رانتخواری گسترده استفاده کنند. با تکنرخی شدن ارز از فعالیت سوءاستفادهکنندگانی که با ارز مبادلهای، کالا وارد و در بازار داخلی به قیمت ارز آزاد معامله میکنند، جلوگیری خواهد شد. افزون بر آن، روند اقتصادی کشور به گونهای است که صادرات کشور، بهویژه غیرنفتی در حال افزایش است و از این پس صادرکنندگان در آینده با مدیریت نرخ ارز سروکار بیشتری خواهند داشت و به همین سبب صادرکنندگان معتقدند، نرخ ارز باید بیش از رقمهای فعلی باشد؛ زیرا با افزایش نرخ ارز درآمد آنها افزایش چشمگیری خواهد یافت.
اگرچه تکنرخی شدن ارز ممکن است در کوتاهمدت تأثیر روانی و تورمی داشته باشد؛ اما در بلندمدت باید به نفع تولید شکل بگیرد. به همین دلیل تدوین سیاست ارزی باید از چنان جامعیتی برخوردار باشد تا به تکرار تجربههای تلخ گذشته منجر نشود و بانک مرکزی باید با دقت و مراقبت ویژه جلوی نوسانات روزانه و مقطعی بازار را بگیرد و نقشه راه دقیقی را طراحی کند تا هنگام اجرای این سیاست حساس و مهم بر اساس آن
حرکت کند.