لبخند به تحریم
پیروزی انقلاب اسلامی در بهمن 57 موقعیت آمریکا در سطح منطقه و حتی جهان را چنان تنزل داد که از نظر سیاسی برای این کشور که خود را ابرقدرت می‌دانست فاجعه‌آمیز بود و ضربه‌ای به ابهت و غرور آنها وارد شد؛ ضربه‌ای که هنوز از آن به یک تراژدی غم‌انگیز یاد می‌کنند. «ادوارد کلن» محقق آمریکایی در کتاب «آمریکا در اسارت» می‌نویسد: «داغ شکستی که آمریکایی‌ها در ایران خوردند تا مدت‌ها آنها را رها نخواهد کرد، مخصوصاً به این دلیل که این شکست ضربه دوباره‌ای به احساس غرور و اعتماد‌به‌نفس آنان بود.» آمریکا برای جبران این شکست فضاحت‌بار دست به هرگونه توطئه‌ای زد؛ انواع تحریم‌های اقتصادی، انزوای سیاسی، کودتا، شورش، ترور، تجزیه، حمله نظامی و هر ایده‌ای که ممکن بود و به ذهنش خطور کرد. اما در میان توطئه‌های مذکور تحریم‌های اقتصادی، هم زود شروع شد و هم تداوم بیشتری داشت و امروز نیز با خروج ترامپ از برجام تحریمها وارد مرحله جدیدی شده است.
برای تشریح و تبیین وضعیت جدید لازم است چند نکته هم از ناحیه مسئولان و هم مردم مورد توجه جدی قرار بگیرد؛ نکته اول، اینکه اثر تحریمها بر روی اقتصاد تا چه میزان باشد، تابع شرایط و عوامل مختلفی است، مهم‌تر و زودتر از همه بار روانی است که باید با همراهی مردم، مدیریت صحیح، بسیج توانایی همه نهادها، مدیریت افکار عمومی صورت بگیرد؛ چراکه این اثر در یک فضای آرام خود به خود فروکش می‌کند، مثل شبی که ترامپ از برجام خارج شد و فردای همان روز شاخص بورس که به عنوان دماسنج اقتصاد عمل می‌کند، به 84 واحد مثبت به تحریمها لبخند زد، در حالی که روزهای قبل از آن که تحلیل‌ها مبنی بر خروج از برجام بود، بورس با کاهش محسوسی روبه‌رو شد. یا تأمین ارز مورد نیاز بازار تحت هر شرایط حتی تشدید تحریمها که از سوی مسئولان بانک مرکزی اعلام شد و واقعاً هم براساس سامانه نیما تاکنون 6/6 میلیارد دلار سفارش ارزی صورت گرفته کمک شایانی کرد تا از اثر روانی بازار فرو کاسته شود.
اما با همه اینها در این برهه حساس تمامی متولیان امر در حوزه اقتصاد با تک‌صدایی باید مراقبت‌های ویژه‌ای را مدنظر داشته باشند تا اثرات احتمالی تحریمها را خنثی کنند. دوم اینکه، درست است که تحریمها، سلاح و ابزاری است در دستان سیاستمداران آمریکایی، اما طبق بررسی‌هایی که پژوهشگران صاحب فن در این حوزه (با بررسی 120 مورد تحریم) انجام داده‌اند، به این جمع‌بندی رسیده‌اند که اثرات تحریمها تنها در 34 درصد موفق بوده و دو برابر آن با اتخاذ تدابیر و سیاست‌ها، خنثی یا بسیار کم‌رنگ شده‌‌اند. از سویی، چون اقتصاد ایران با این‌گونه تحریمها در طی سال‌های گذشته عجین بوده و تجربه کافی در مدیریت تحریمها به دست آمده، به نوعی می‌توان گفت خیر تحریمها بیشتر از شرّ آن است. اگر در این فضا صدای واحد سیاسی از سوی مسئولان بلند شود و رویکردها بر ساخت درونی قدرت متمرکز شود، حتماً آثار و برکات آن بیشتر از مضار آن خواهد بود. شاهد مدعای ما پیشرفت در حوزه‌هایی چون؛ صنعت نفت و گاز، هسته‌ای، موشکی، علوم نوین و استراتژیک است؛ حوزه‌هایی که سال‌ها در آنها تحریم بوده‌ایم، اما در سایر حوزه‌ها که تحریم نبوده و حتی حمایت‌ها و سرمایه‌گذاری شرکت‌ها و کشورهای خارجی مانند خودروسازی را به همراه داشتیم که بالتبع انتظار رشد و ترقی بیشتر بود، چندان موفق نبوده‌ایم.
نکته پایانی اینکه؛ درست است که شاید تحریمها سطح رفاه ما را کاهش دهد و در بخشی از اقتصاد ما اختلال ایجاد کند، اما تاریخ بشری و سنت الهی نشان داده است که ملت‌های صبور و با اراده، متحد و با ایمان در مواجهه با قدرت‌های سلطه‌گر و شیطانی همانند نمرود و فرعون همیشه مورد عنایت الهی بوده و هستند و از آنجا که ما مردمی فهیم و آگاه و حاضر در صحنه در کنار رهبری مدیر و مدبر داشته و به هدف‌مان ایمان و باور داریم، با حفظ متانت و آرامش از این مرحله هم سربلند و پیروز عبور خواهیم کرد.