سقوط زودهنگام داعش بی‌پول

بررسی‌های اخیر از وضعیت مالی داعش نشان می‌دهد درآمد این گروه ظرف دو سال و در پی از دست دادن قلمروهای تحت نفوذ و درآمدهای نفتی و مالیاتی ناشی از آن به میزان 80 درصد کاهش یافته است. پول یکی از عواملی بود که به گسترش داعش و به دست گرفتن کنترل بسیاری از مناطق سوریه و عراق کمک کرد. این گروه از پول و دیگر پاداش‌های مالی مانند خودرو یا مهمات برای استخدام هزاران جنگجوی خارجی استفاده می‌کرد. داعش از زمان شکل‌گیری علاوه بر مادرخرج‌های بزرگی همچون کشورهای مرتجع عربی با طرحی حساب شده که شامل دزدی از بانک‌ها، سرقت اشیای قیمتی و باستانی، تصرف کارخانه‌ها، واحدهای تولیدی، چاه‌های نفت و پالایشگاه‌ها بود، به انباشتن ثروت پرداخت. این روند در یک فرایند کوتاه‌مدت گروه تروریستی افراطی داعش را به ثروتمندترین و پولدارترین گروه تروریستی در جهان تبدیل کرد، برای نمونه تنها درآمد داعش از صادرات نفت حدود ۵۰ میلیون دلار در ماه بود. منابع مالی این گروه در سال 2014 به حدی افزایش یافته بود که آنها ماهیانه 400 و برخی تا 500 دلار حقوق دریافت کرده‌اند و افزون بر این حقوق، 100 دلار حق همسر و کمک‌های غذایی (دو بار در ماه) و بخشی از غنایم و درآمد حاصله از مالیات را نیز دریافت می‌کردند. اما اکنون، حقوق آنها به 100 دلار در ماه کاهش یافته و جنگجویان سوری حداکثر 140 دلار دریافت می‌کنند و هیچ سهمی از غنایم هم ندارند. بمباران‌های هوایی و پیروزی‌های جبهه مقاومت در عراق و سوریه، افت بی‌سابقه بهای نفت در بازارهای جهانی، دشواری‌های تولید و قاچاق نفت ارزان در فراسوی مرزها سبب شد تا اکثر منابع داعش کاهش یابد. افزون بر اقدامات مذکور دومین اقدام مؤثر، هدف قرار دادن منابع مالی داعش، به صورت مستقیم و ردیابی و مسدود کردن حساب‌های مالی این گروه در عراق بود. هم‌اکنون تنها مناطق و قلمروهای تحت سلطه داعش که در آنها کشاورزی می‌کنند، یا درآمد مالیاتی که برای تأمین مالی عملیات نظامی و نیز حکومتداری‌اش، وضع می‌کنند، باقی مانده است. این روزها گزارش‌هایی از افزایش بهای کالاها و خدمات در مناطق مذکور، افزایش مالیات‌ها و اخاذی همراه با خشونت بیشتر، «پلیس مالی» داعش، ارائه شده است. افزون بر این، داعش اقدامات ریاضتی را به اجرا گذاشته تا از هزینه‌های این گروه کم کند، چشمگیرترین و شدیدترین این اقدامات، کاهش ۵۰ درصدی حقوق برای همه اعضای داعش است. یافته‌های IHS Markit نشان‌دهنده گزارش مشابهی است که «مرکز بین‌المللی مطالعات افراط‌گرایی و خشونت سیاسی» (ICSR) در کینگز کالج لندن در ماه فوریه منتشر کرد که در آن اعلام شده بود، درآمد داعش از 9/1 میلیارد دلار در سال 2014 به 870 میلیون دلار در سال گذشته کاهش یافته است. پس از اینکه نیروهای امنیتی مشترک عراق توانستند اهداف خود را محقق کنند و تروریست‌های داعش (گروه تکفیری‌ـ صهیونیستی) را از مناطقی که اشغال کرده بودند، به عقب برانند؛ این گروه تروریستی در عراق محدودتر شده و رو به نابودی است. بر اساس آخرین آمارهای مراکز پژوهشی تنها 14 درصد از خاک عراق در دست تروریست‌های داعش است. این 14 درصد، اغلب مناطق صحرایی است که به شهرستان الرطبه می‌رسد و به هیچ‌وجه نمی‌تواند منبع درآمدی برای این گروه پرخرج باشد. محاصره کردن مناطق اشغال شده و قطع راه‌های کمک‌رسانی داعش، راهبردی است که می‌تواند داعش را زمینگیر کند.